Bảo Đại thuộc hệ nào?
Trong gia đình dòng Nguyễn Phúc có ghi : Bảo Đại thuộc hệ Vĩnh. Nhiều bạn đọc thắc mắc về nguồn gốc những chữ Bửu, Vĩnh, Bảo…cũng như vị trí của nó trong phả hệ nhà Nguyễn là thuộc chi hệ nào ? Và tại sao lại gọi là Đế hệ, Phiên hệ?
Sau khi vua Gia Long băng hà, người con thứ tư của Gia Long được lên kế vị là Nguyễn Phúc Đảm (Đởm) lấy niên hiệu Minh Mạng. Vua Minh Mạng ở ngôi vua đã nghĩ xa đến những đứa con, cháu, chắt….sẽ kế nghiệp làm vua nên đã truyền làm bài Đế hệ thi để đặt tên cho các con, cháu, chắt sau này khỏi nhầm lẫn và tranh giành ngôi thứ kế nhiệm
Năm 1823 (năm thứ tư tại vị) vua Minh Mạng đã định phép đặt tên cho cả hoàng gia và làm thành 11 bài thi rồi cho chạm vào kim sách và ngân sách
Cụ Ưng Trình, một người trong hoàng tộc, ở Lạc Tịnh viên - Bến Ngự (Huế), cách đây mấy chục năm khi còn sống, cụ đã tìm thấy trong Châu bản đầu triều Minh Mạng một tập sớ của Đinh Nguyễn Phiên, tước Đông các đại học sĩ, tâu : “Thần đã dự soạn 11 bài thi, mỗi bài 4 câu 20 chữ. Một bài vè Đế hệ, một bài về Phiên hệ, thần kính cẩn dâng lên theo lá sớ này, dám mong Hoàng đế xét đoán” . Và, theo Khổng giáo, muốn định phận cho cả mọi người, thì trước phải lấy “chính danh” làm nguyên tắc
Theo Đinh Nguyễn Phiên đề nghị, phép đặt tên phân Đế hệ, Phiên hệ ra làm hai : Đế hệ là dòng vua, kế thừa Đế nghiệp, còn Phiên hệ có bổn phận làm tôi, làm hàng rào cho nhà vua, gọi là “Phiên hàn” cũng như chư hầu đối với thiên tử. Nếu danh phận đã định rõ như thế thì Đế nghiệp sẽ an như bàn thạch, cả mấy mươi đời sau
Còn theo nhà khảo cứu Huế là ông Thái Văn Kiểm thì :
“Tuy đã biểu đồng tình song vua chưa dám tuyên bố, còn muốn thăm dò ý kiến, thành thử vua còn giữ bí mật đề nghị của Đinh Nguyên Phiên. Có một ngày, vua bàn với các hoàng đệ rằng : “Con cháu cả chín hệ, đã theo Đức Thái Tổ vào Nam, thì đều được mang quốc tính là Nguyễn Phúc, còn ai ở lại Thanh Hóa thì mang công tính là Nguyễn Hựu. Đức Hoàng Khảo ta truy thượng huy hiệu Hoàng đế, lên cả chín đời, từ Triệu Tổ đến Thế Tôn, vậy người trong chín hệ trên, cũng như người trong đệ nhất chính hệ (cả mười Phiên hệ) đều được xưng là Tôn thất, nghĩa là đồng họ với nhà vua, khỏi phải xưng đến quốc tánh (Nguyễn Phúc) như trước nữa. Sở dĩ chúng ta định như vậy, là vì theo văn hóa tương truyền, thì tên và họ của các triều vua, đều thuộc về quốc húy
Về vấn đề này, chúng ta cố ý tìm trong quốc sử, để biết các Hoàng đế áp dụng từ ngày nào. Chúng ta thấy trong Châu bản về Minh Mạng nguyên niên, ngày 24 tháng 3, một ông khác tâu lên, còn xưng Nguyễn Phúc Mão. Cả năm thứ hai chúng ta không tìm được gì trong Châu bản có tương quan đến vấn đề này
Qua năm thứ ba (1822) ngày 28 tháng 5, cũng ông Bính tâu lên, song không xưng là Nguyễn Phúc như năm xưa, mà lại xưng là Tôn Thất Bính. Vì chưa tìm được gì về trước nữa. cho nên chúng ta phải bằng theo tài liệu trong Châu bản, năm thứ ba, ngày 28 tháng 5, là một ngày lịch sử : từ ngày ấy, người Hoàng gia về đời sau xưng là Tôn Thất, thay thế hai chữ Nguyễn Phúc, xuất hiện từ năm 1563”
Còn cụ Ưng Trình, một người đứng hàng thứ ba trong Đế hệ Nguyễn tộc thì cho biết : Năm Quý Mùi (1823), năm thứ tư triều Minh Mạng, vua định phép đặt tên cho cả Hoàng gia, làm thành 11 bài thơ chạm vào kim sách và ngân sách. Trong bản kim sách chạm vào Đế hệ thi:
Miên, Hường, Ưng, Bửu, Vĩnh
Bảo, Quý, Định, Long, Trường
Hiền, Năng, Kham, Kế, Thuật
Thế, Thoại, Quốc, Gia, Xương
Và cụ Ưng Trình còn nói rõ : “Từ đó, Tùng Thiện Vương có tên là Miên Thẩm. Nguyên lúc sơ sinh, vua Gia Long đã mạng dang là Ngợn (nguyên chữ Hán đọc là Nghiện, nhưng vì kiêng húy nên đọc là Ngợn), nghĩa là sắc mặt trời mọc. Nay vua Minh Mạng đổi tên là Miên Thẩm. Chữ “Thẩm” có nghĩa là xét đoán rõ ràng
Như vậy, những người con trai đặt tên có chữ Hường, như Hồng Bảo, Hồng Nhậm (sau này là vua Tự Đức)
Đến con vua Tự Đức (dù là con nuôi) được đặt tên có chữ Ưng, như Ưng Đăng khi lên ngôi vua lấy niên hiệu là Kiến Phúc
Còn con trai của Dục Đức có tên là Bửu Lân khi được chọn lên làm vua lấy niên hiệu là Thành Thái
Con vua Thành Thái là Vĩnh San, khi lên kế nghiệp lấy niên hiệu là Duy Tân
Vua Thành Thái cũng như vua Duy Tân vì có mưu đồ chống Pháp nên bị truất ngôi và bị đày đi an trí bên Phi châu. Sau đó người Pháp bắt các quan phụ chánh ở trong chiều tôn Bửu Đảo lên làm vua. Ngày 17 tháng 9 năm Bính Thìn (1916), Bửu Đảo chính thức lên ngôi vua và lấy niên hiệu là Khải Định. Đây là vua thứ 12 của triều Nguyễn
Ngày 11 tháng 5 năm Bính Thìn, Khải Định ngự triều và cho đổi phủ Phụ Chính ta làm Cơ Mật Viện theo ý người Pháo, vì Pháp không muốn có ai làm phụ chính mà chỉ có một vị Toàn quyền hay Khâm sứ Pháp mới là người chỉ đạo cho nhà vua làm theo chính sách của Pháp
Tới tháng 6 – 1916 (Bính Thìn) cho tôn Vĩnh Thụy làm Hoàng tử trưởng. Ngày 6-11-1925 (Ất Sửu) vua Khải Định tạ thế, thọ 40 tuổi. Khi đó Hoàng tử trưởng Vĩnh Thụy mới được 13 tuổi và đang học bên Pháp. Ta cũng nên biết Khải Định chỉ có một người con trai duy nhất là Vĩnh Thụy .

con tiep ...........